İş İlikisi Devam Ederken Mobbingle Mücadele etme yöntemleri ile ilgili bu yazımızın faydalı olacağını umut ediyoruz.

Mobbing olgusu her yönü ile hem çalışma hayatında hem de İş Hukukunda önem taşımaktadır. Çalışma hayatında, hem işçi hem de işveren açısından sık sık gündeme gelen bir kavram olmakla birlikte, bundan dolayı işçilerin uğramış oldukları hak kayıplarının ve zararların tazmin ve tahsili i̇çin de davalar açılmaktadır. Bu nedenle de Mobbing konusu İş Hukukunda önemli bir yer tutmaktadır. 

Mobbingin Tanımı

Yazının başlangıcında Mobbing’in tanımını tekrar gözden geçirmenin yerinde olacağını düşündük. “İşyerinde diğer çalışanlar veya işverenler tarafından tekrarlanan saldırılar şeklinde uygulanan bir çeşit psikolojik şiddet” şeklindeki genel tanımında bulunan öğeleri ayrı ayrı incelemek gerektiğini düşündük. Zira tanımı ne kadar iyi bilirsek önümüze gelen somut olaylarda daha kolay tespitlerde bulunabiliriz. 

Mobbing’in tanımını incelerken ilk olarak dikkat çeken öğe; işyeri kavramıdır. Burada önemle belirtmek gerekir ki, mobbing konusunda kamu veya özel sektör ayrımı yoktur. Tanımda bahsedilen işyeri hem özel, hem de kamu sektöründe olabilir. 

Bununla birlikte, mobbingden bahsedebilmek i̇çin münferit olayların değil, sistematik bir şekilde uygulanan, kişinin onur ve saygınlığını zedelemeye yönelik saygısız ve zararlı davranışların hedefi olmasıyla başlayan bir sürecin varlığı şarttır. Bu yönüyle de mobbing kaba şiddetten ve zorbalıktan ayrılır ve kötü muamele, tehdit, şiddet aşağılama gibi davranışları kapsar. Tüm bunları bilmek, mobbing konusunda önümüze gelen olayları ve davaları daha isabetli olarak analiz edebilmemizi sağlar. 

Mobbing Olarak Kabul Edilen Örnek Olaylar

Daha önce mobbing olarak tespit edilen olaylardan örnekler paylaştık.  Bu konuda ne kadar çok örnek olay, karar ve dava görürsek o kadar doğru işler yapabileceğimizi düşünüyoruz. Örnek olarak aktardığımız olaylardan bir kaçını burada da anmak gerekir ise; 

• Lakaplar takma, 
• İletişimi kesme
• Performans dayatması,
• Çok iş verip süreyi kısaltarak zaman baskısıyla hata yaptırma
• Toplantıları haber vermeme
• Mağdurun yüzüne bakmaktan kaçınma
• Bankalarda performans sistemi,
• Satış yapma dayatması
• hakkaniyetsiz nöbet sistemi bunlardan bazılarıdır. 

Somut bir Mobbing olayında, sürecin ve davranışların tespiti kadar mağdurda meydana gelen zararların da tespiti çok önemlidir. Mobbingin doğrudan psikolojik bir şiddet içerdiği göz önünde tutulursa mağdurun uğradığı zarar da çoğu zaman manevi olacaktır. 

Mobbing Mağdurlarının Uğradıkları Zararlar

Mobbing mağdurları üzerinde yapılan incelemelerde mağdurlarda en sık rastlanan  zararların; fiziksel ve zihinsel rahatsızlıklar, davranış bozuklukları, sosyal sorunlar, uyku bozuklukları, ağlama nöbetleri, konsantrasyon bozukluğu, gerginlik ve öfke, alınganlık, mide ve bağırsak sorunları, aşırı kilo alma veya verme, alkol veya ilaç (madde) bağımlılığı, işyerinden kaçma veya uzaklaşma (sık sık geç kalma, sıkça kullanılan hastalık izinleri), şiddetli depresyon, panik ataklar, kalp krizleri, üçüncü kişiye yönelik şiddet, intihar girişimi, yüksek tansiyon, olduğu tespit edilmiştir. Bu zararlara bakıldığında, ölümle sonuçlanabilecek kadar büyük önem taşıyanların olduğu açıkça görülmekte sırf bu sebeple dahi mobbing çok önemli hale gelmektedir.

Mobbingin Mevzuattaki Yeri

Tüm bunlarla birlikte Mobbingin kanunlardaki yerini de belirlemek gerekiyor. Anayasanın temel hak ve özgürlükler, eşitlik, çalışma özgürlüğü, devletin temel amaç ve görevleri ve bireyi koruma yükümlülüğünü düzenleyen; 2/5/10/49/56.  maddeleri, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 1 – 2/1 – 3/1b – 4/1b maddeleri, 2011/2 sayılı bir Başbakanlık Genelgesi bu konudaki başlıca hükümlerdendir. Bunlarla birlikte Yargıtay ve Danıştay kararları da uygulamaya yönelik oldukça faydalı hükümler içermektedir. 

Mobbing Nasıl İspat Edilir?

Mobbing ile ilgili en fazla sorulan sorulardan birisi de nasıl ispat edileceğidir. Mobbingin daha çok soyut ve psikolojik öğelerden oluşması ve genellikle iki kişi arasında geçmesi nedeni ile ispatının son derece güç olduğunun farkındayız. Tanık bulmanın zorluğunun yanı sıra, tek başına tanık ifadelerinin de bir davanın ispatı açısından yeterli olamayacağını biliyoruz. Mobbingin bir süreç olduğu düşünüldüğünde bu sürecin mağdur tarafından anlatımını yani hikayesini destekleyecek tutarlı ve gerçekçi delillerin olması gerektiği kanaatindeyiz. Mail yazışmaları, dilekçeler, mesajlar, mağdurun tuttuğu günlükler, mağdurun attığı şikayet mailleri veya dilekçeleri, gibi her delile başvurmakta fayda vardır. Mobbingin varlığını ispat ile birlikte mağdurun uğradığı zararın da tespiti i̇çin sağlık raporlarının alınması da oldukça önemlidir. 

İş İlişkisi Devam Ederken Mobbinge Mücadele Yöntemleri Nelerdir?

İş ilişkisinin devamı sırasında da mobbingle mücadele etmenin önemi büyüktür. Bu kapsamda kamu çalışanları i̇çin, İdareye, Tr İnsan Haklari Kurumuna, Kamu Denetçiliği Kurumuna, Kamu Görevlileri Eti̇k Kuruluna şikayet yöntemleri denenebilir. Mobbingin devam etmesi halinde; Çalışmaktan Kaçınma Hakkı da Tazminat davası açma hakkı da bakidir. Eğer mobbing eylemleri suç oluşturuyor ise de mağdurun suç duyurusunda da bulunması mümkündür.

Özel sektör çalışanları açısından, üstelerine ve Tr İnsan Haklari Kurumuna şikayet yolları denenebilir. TMK’nun 25-24. maddeleri kapsamında, mahkemeden Mobbi̇ngi̇n Durdurulmasi talep edilebilir, yine  mağdurun suç duyurusunda da bulunması, tazminat davası açması ve/veya i̇ş sözleşmesini haklı sebeplerle feshetmesi mümkündür.

Sonuç olarak; Mobbing ile mücadelenin bu konuda bilinçlenmekle başladığı kanaatindeyiz. Psikolojik anlamda şiddet kabul edilen bu davranışların karşısında suskun kalınmaması gerektiğini, mobbing uygulayan kişinin, üstlerine, diğer çalışanlara bildirilmesi ve önlem alınması gerektiğini müvekkillerimize ve çevremize sık sık hatırlatmanın faydalı olacağını düşünüyoruz. Mobbinge ilişkin hükümlerin uygulanması, iyileştirilmesi ve koruma müesseselerinin işletilebilmesi i̇çin de avukat olarak daima ısrarla takipte olacağımızın bilinmesini isteriz.